หลังจากบุกถึงกรุงดามัสกัส และประกาศว่า ได้เข้าควบคุมเมืองหลวงซีเรียได้อย่างเบ็ดเสร็จแล้ว สิ่งแรก ๆ ที่กลุ่มกบฏซีเรียทำเช่นเดียวกับการยึดเมืองต่าง ๆ ก่อนถึงเมืองหลวง ก็คือ การเปิดเรือนจำ ซึ่งในกรุงดามัสกัส มีเรือนจำฉาวโฉ่ชื่อว่า เรือนจำ เซดนายา (Saydnaya) เป็นที่จองจำ ทรมาน และประหารผู้สนับสนุนฝ่ายค้านหลายพันคนในช่วงสงครามกลางเมือง ญาติ ๆ ที่รู้ข่าว พากันไปดูว่ามีพี่น้องของตัวเองอยู่ในกลุ่มที่ได้รับอิสรภาพด้วยหรือไม่
มีการเผยแพร่คลิปนักโทษที่ได้รับการปล่อยตัวอย่างไม่คาดฝัน รวมถึงเด็กชายวัย 3 ขวบที่ถูกขังไว้กับแม่ จากคลิปที่เผยแพร่โดยสมาคมผู้ต้องขังและสูญหายในเรือนจำเซดนายา หรือ ADMSP ได้ยินเสียงพูดว่า “อัสซาดล่มสลายแล้ว ไม่ต้องกลัว” ปลอบขวัญนักโทษหญิง ซึ่งเป็นแม่ของเด็กว่า ปลอดภัยแล้ว
มีนักโทษคนหนึ่งที่ป่วยมากจนสูญเสียความทรงจำ พูดไม่คอยได้ ครอบครัวบอกว่าเขาเป็นนักเรียนแพทย์ที่หายตัวไปนาน 13 ปี นับจากถูกจับไปขังขณะอายุ 20 ปี
ADMSP ระบุในรายงานปี 2565 ว่า เรือนจำ เซดยานา กลายสภาพเป็นค่ายมรณะ หลังจากสงครามกลางเมืองเริ่มขึ้น ประเมินว่ามีผู้ต้องขังกว่า 3 หมื่นคน ถูกประหารหรือเสียชีวิตจากการซ้อมทรมาน ไม่ได้รับการรักษาโรค หรืออดตาย ช่วงปี 2554 – 2561 และอ้างคำบอกเล่าจากนักโทษที่ได้รับการปล่อยตัวว่า มีนักโทษอย่างน้อย 500 คน ถูกประหารช่วงปี 2561 – 2564 จำนวนมากเข้าไปแล้วไปลับ ครอบครัวไม่เคยรู้ว่าญาติพี่น้องที่ถูกขัง ยังมีชีวิตอยู่หรือเสียชีวิตแล้ว
องค์การแอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนล ระบุในรายงานปี 2560 ว่า เรือนจำเซดยานา เป็นโรงเชือดมนุษย์ และกล่าวหาว่าการประหาร มาจากคำสั่งระดับสูงสุดของรัฐบาลอัสซาด ขณะที่รัฐบาลซีเรีย ออกมาปฏิเสธ ยืนยันว่า การประหารทุกครั้งเป็นตามกระบวนการยุติธรรม
เครือข่ายสิทธิมนุษยชนซีเรียประเมินว่า มีประชาชนกว่า 1 แสน 3 หมื่นคน ถูกคุมขังในสภาพเลวร้าย นับจากสงครามกลางเมืองเริ่มในปี 2554
จากคลิปที่แชร์บนโซเชียล แสดงให้เห็นกลุ่มกบฏ ยิงปืนใส่กุญแจล็อกประตูทางเข้าเรือนจำเซดยานา และรัวยิงอีกหลายครั้งเพื่อเปิดประตูห้องขัง ขณะผู้ชายที่ถูกขังกรูกันออกมาตามระเบียง มีรายงานว่ายังมีคุกลับใต้ดิน ที่ชาวบ้านและกลุ่มกบฏกำลังพยายามหาทางเปิด คลิปหนึ่งอ้างว่าเป็นภาพนักโทษในห้องขังใต้ดินมองเห็นผ่านกล้องวงจรปิด แต่ยังไม่รู้ว่าประตูทางเข้าอยู่ที่ไหน บ้างว่าเปิดได้บ้างแล้ว ขณะที่องค์กร “หมวกนิรภัยขาว” หรือ ไวท์ เฮลเมต หน่วยป้องกันพลเรือนชื่อดังของฝ่ายต่อต้าน ประกาศว่า ส่งทีมเชี่ยวชาญฉุกเฉิน 2 ทีมไปที่เรือนจำเซดยานา รวมถึงหน่วยขุดเจาะกำแพงและเปิดประตูเหล็ก สุนัขกู้ภัยและหน่วยแพทย์ เพื่อให้ความช่วยเหลือแล้ว
Kids were held in prison‼️‼️‼️
One of the most important moments for the rebels tonight was the liberation of the infamous prison Sednaya in northern Damascus.
In this prison more than 30 thousand people “disappeared” during the years of the civil war.
Many of them were… pic.twitter.com/KXSBzn1fZV
— Elly 🎗️Israel Hamas War Updates (@elly_bar) December 8, 2024
