“รมว.แรงงาน” หนุนภาคีเครือข่ายแรงงาน “สพท.” ผนึก “สสส.” ผ่าทางตันความเห็นต่าง ขับเคลื่อน “ร่างพรบ.แรงงานอิสระ” ดูแลแรงงานอิสระ 20 ล้านคน

“มูลนิธิเพื่อนหญิง” ชี้อนาคตนับวันแรงงานในระบบเล็กลง “แรงงานอิสระ” ขยายตัวใหญ่มากขึ้น

นายบัณฑิต แป้นวิเศษ มูลนิธิเพื่อนหญิง กล่าวว่าต้องการนำเสนองานวิชาการและผลศึกษาวิจัยร่างกฎหมายแรงงานอิสระ มุ่งเน้นอนาคตการจ้างงานในอนาคต จะมีรูปแบบอย่างไร และจะมีแนวทางในการส่งเสริม คุ้มครองและพัฒนาทักษะแรงงานไทยให้ดีขึ้นได้อย่างไร โดยจะรับฟังให้มากที่สุดเพื่อเป็นฐานข้อมูล และสอดคล้องกับสถานการณ์ เพราะนับวันแรงงานในระบบจะเล็กลงไปเรื่อย ๆ และแรงงานอิสระจะขยายตัวใหญ่มากขึ้น

นางนภสร ทุ่งสุกใส ที่ปรึกษาวิชาการแรงงาน กระทรวงแรงงาน กล่าวว่ากฎหมายแรงงานอิสระ ควรแก้ไขปัญหาเรื้อรังนั้นคือ สภาพการจ้างงานไม่เหมาะสม ค่าตอบแทนไม่เป็นธรรม และการคุ้มครองด้านสุขภาพจากสภาพแวดล้อมการทำงานที่ไม่ปลอดภัย จึงต้องมีการส่งเสริมการจ้างงานที่หลากหลายครอบคลุม 3 มิติด้วยกัน คือ 1.ส่งเสริมสิทธิแรงงานขั้นพื้นฐาน 2.คุ้มครองให้ได้รับหลักประกันทางสังคม และ 3.พัฒนาทักษะอาชีพที่ดีเท่าเทียมกับแรงงานในระบบ อาทิ ค่าแรงขั้นต่ำ สิทธิเข้าถึงประกันสังคม โดยเฉพาะควรมีการจัดตั้ง “กองทุนส่งเสริมและคุ้มครองแรงงานอิสระ” นอกจากนี้ต้องมีการนิยมความหมาย แรงงานอิสระจริง กับ แรงงานกึ่งอิสระ เพราะโลกยุคใหม่มีการจ้างงานผ่านแพลตฟอร์ม อาทิ แม่บ้านทำความสะอาด หรือ ไรเดอร์ ทำงานผ่านแพลตฟอร์มที่เป็นทั้งการทำงานที่เป็นอิสระ แต่ก็มีนายจ้างผ่านระบบแพลตฟอร์ม จึงกลายเป็นความยากในการส่งเสริม คุ้มครองและพัฒนาแรงงาน จึงจำเป็นต้องออกกฎกระทรวงหรือมีกฎหมายเฉพาะมาดูแลแรงงานแต่ละประเภท

ดร.บวร ทรัพย์สิงห์ สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวถึงความสำคัญของกฎหมายแรงงานอิสระ เนื่องจากแนวโน้มการจ้างงานในอนาคตจะเกิดปัญหาว่างงานเพิ่มสูงขึ้น ตั้งแต่ภายหลังเกิดสถานการณ์โควิด 19 ได้ส่งผลกระทบทางเศรษฐกิจไปทั่วโลกทำให้แนวโน้มนายจ้างเปลี่ยนรูปแบบการจ้างงาน เพราะต้องการกำไรให้ได้มากที่สุดแต่ใช้กำลังแรงงานคนให้น้อยที่สุด เป็นเหตุให้เกิดการจ้างงานนอกระบบมากขึ้น ปัญหาที่ตามมาคือแรงงานนอกระบบขาดหลักประกันการคุ้มครองทางสังคม และ สถานการณ์การจ้างงานกลุ่มเยาวชนคนรุ่นใหม่จะเผชิญปัญหาว่างงานเพิ่มสูงขึ้น นี่คือทิศทางการจ้างงานที่เป็นแรงงานนอกระบบ หรือ แรงงานอิสระ ที่มีอยู่ประมาณ 21 ล้านคน ดังนั้นการยกระดับคุ้มครองประกันสังคมควรเข้ามาตรา 33 และ มาตรา 40 พร้อมกับการแบ่งกลุ่มกึ่งแรงงานอิสระ อาทิ ลูกจ้างทำงานบ้าน พนักงานเสริฟ นวด เกษตรพันธสัญญา ไรเดอร์ หรือ กลุ่มแรงอิสระ อาทิ แท็กซี่ , เก็บของเก่า หาบเร่แผงลอย และ เกษตรกร

อีกโจทย์ท้าทายต่อกฎหมายแรงงานอิสระที่เป็นผลพวงจากปัญหาสังคมผู้สูงอายุ คือ จะทำอย่างไรให้มีการคุ้มครองแรงงานผู้สูงอายุที่ต้องเผชิญกับปัญหาเศรษฐกิจต้องทำงานต่อไปหลังเกษียณเพื่อหารายได้มาเลี้ยงตัวเองและครอบครัว จึงเคลื่อนย้ายตัวเองไปทำงานเป็นแรงงานนอกระบบ หรือ แรงงานอิสระสูงขึ้น

ทั้งนี้ได้เปิดเวทีให้แลกเปลี่ยนความคิดเห็น ส่วนใหญ่ให้ความเห็นไปในทิศทางเดียวกัน คือ สนับสนุนร่าง พ.ร.บ.ส่งเสริมและคุ้มครองแรงงานอิสระ พ.ศ. แต่ยังมีข้อถกเถียงบางประเด็น อาทิ การจัดตั้ง “กองทุนส่งเสริมและคุ้มครองแรงงานอิสระ” ยกระดับคุณภาพชีวิตและอาชีพต้องเกิดประโยชน์ต่อลูกจ้างให้ได้มากที่สุด , การส่งเสริมเสรีภาพในการรวมตัว “สภาองค์กรแรงงาน” ควรมีขอบเขตจำนวนผู้ยื่นจดทะเบียนจัดตั้ง ที่กำหนดไว้ต้องรวมตัวให้ได้ 5 คนขึ้นไป ขณะที่อาชีพอิสระวินมอเตอร์ไซด์รับจ้าง มีวินมอเตอร์ไซด์นับหมื่นแห่ง จึงควรมีการปรับตัวเลขให้เหมาะสมได้หรือไม่ และ คำนิยามแรงงานอิสระไม่ควรแบ่งแยกระหว่างอาชีพใดเป็นกึ่งหรือแรงงานอิสระ เป็นต้น ข้อเสนอแนะทั้งหมดจะนำไปสู่การจัดเวทีสาธารณะกลุ่มย่อยเพื่อให้ได้ข้อสรุปจากนั้นจะนำเสนอต่อกระทรวงแรงงานและคณะรัฐมนตรี (ครม.) ต่อไป

สำหรับ ร่าง พ.ร.บ.ส่งเสริมและคุ้มครองแรงงานอิสระ พ.ศ. …. ได้มีการแบ่งเนื้อหาของบทบัญญัติออกเป็น 9 หมวด ได้แก่ หมวด 1 บททั่วไปหมวด 2 สิทธิในการรวมกลุ่มของแรงงานอิสระ หมวด 3 สิทธิประโยชน์ของผู้ประกอบอาชีพอิสระ หมวด 4 ผู้ประกอบอาชีพกึ่งอิสระ หมวด 5 คณะกรรมการส่งเสริมและคุ้มครองแรงงานอิสระ หมวด 6 กองทุนส่งเสริมและคุ้มครองแรงงานอิสระ หมวด 7 พนักงานตรวจแรงงานอิสระหมวด 8 โทษอาญา และ หมวด 9 มาตรการปรับเป็นพินัย