ซึ่งในกฎหมายพรรคการเมือง ถือเป็นการที่พรรคการเมืองยินยอมให้บุคคลใดหรือพรรคการเมืองใดครอบงำ แทรกแซง ทำให้ขาดความอิสระ ในช่วงระยะเวลาใด เวลาหนึ่ง ย่อมขัดต่อ มาตรา 28 แห่ง พรป.พรรคการเมือง เข้าหลักเกณฑ์ในการยุบพรรคการเมือง ตามมาตรา 92 ได้

เหตุที่เป็นเช่นนี้เพราะกติกาสูงสุดของประเทศ คือ รัฐธรรมนูญ ได้บัญญัติไว้ในมาตรา 114 เป็นข้อห้ามเด็ดขาด “สส. ย่อมเป็นผู้แทนปวงชนชาวไทยไม่อยู่ภายในความผูกมัดแห่งอาณัติมอบหมาย หรือความครอบงำใดๆ และต้องปฏิบัติหน้าที่ด้วยความซื่อสัตย์สุจริตเพื่อประโยชน์ส่วนรวมของประเทศชาติและความผาสุกของประชาชนโดยรวม โดยปราศจากการขัดกันแห่งผลประโยชน์”

ตนชำแหละ “จุดตาย” ข้อตกลงแลกโหวต ระหว่างพรรคประชาชนและพรรคภูมิใจไทย เป็นอีกแง่มุมหนึ่งสำหรับให้ความรู้ด้านกฎหมายมหาชน สำหรับประชาชนผู้ใฝ่สนใจทางการเมือง คอการเมือง และประชาชนทั่วไป

ข้อตกลงแลกโหวต ในข้อ 1 ที่ระบุว่า “นายกรัฐมนตรีคนใหม่จะต้องยุบสภาภายใน 4 เดือนนับแต่แถลงนโยบายต่อสภาเพื่อจัดตั้งให้มีการเลือกตั้ง สส.เป็นการทั่วไป” ถือเป็นข้อตกลงต่างตอบแทนระหว่างพรรคประชาชนกับพรรคภูมิใจไทย ได้ประโยชน์ทั้งสองฝ่าย “เป็นการได้ประโยชน์จากการรวมเสียงข้างมาก” ตาม รธน. มาตรา 159 วรรคสาม

แม้ไม่มีบทบัญญัติใดห้ามไว้ แต่ในหลักกฎหมายมหาชน เมื่อไม่มีกฎหมายบัญญัติห้ามไว้ ย่อมไม่อาจกระทำได้ เพราะการแลกโหวตเพื่อแสวงหาผลประโยชน์ของแต่ละพรรคการเมือง ย่อมเป็นการฝ่าฝืนและทับซ้อนผลประโยชน์ ส่วนตัวกับผลประโยชน์สาธารณะ ย่อมขัดรัฐธรรมนูญในส่วนบทบัญญัติว่าด้วยการขัดกันในผลประโยชน์ มาตรา 185 (1) (2) เป็นการฝ่าฝืนมาตรฐานจริยธรรมอย่างร้ายแรง ตาม รธน. มาตรา 219 ประกอบข้อกำหนดมาตรฐานจริยธรรม ปี 2561 ข้อ 7 ข้อ 8 และข้อ 27

โดยระบบรัฐสภาไทย แยกอำนาจ ระหว่างฝ่ายนิติบัญญัติกับฝ่ายบริหาร เพื่อตรวจสอบถ่วงดุลและมีอิสระซึ่งกันและกัน แต่ข้อตกลงแลกโหวต เป็นการให้ได้มาซึ่งอำนาจฝ่ายบริหารโดยอยู่ภายใต้ความผูกมัดแห่งอาณัติมอบหมายหรือความครอบงำใดๆของบุคคลหรือพรรคการเมืองใด เป็นการฝ่าฝืน รธน. มาตรา 114 ประกอบมาตรา 185 (1) (2) ในแง่ทางการเมืองทำให้พรรคการเมืองอ่อนแอเป็นการครอบงำ แทรกแซงในการบริหารกิจการของอีกพรรคการเมืองหนึ่ง ตาม พรป.พรรคการเมือง มาตรา 28 เป็นเงื่อนไขนำไปสู่การยุบพรรคการเมืองทั้งสอง ตามมาตรา 92

นอกจากนี้เงื่อนไขที่กำหนดไว้ล่วงหน้า ให้นายกรัฐมนตรีคนใหม่ยุบสภา ภายใน 4 เดือนนับแต่แถลงนโยบาย ย่อมขัดต่อ “หลักแบ่งแยกอำนาจในระบบรัฐสภา” และ “หลักใช้อำนาจฝ่ายบริหาร” ซึ่ง รธน. มาตรา 103 วรรคหนึ่ง นายกรัฐมนตรีจะเสนอทูลเกล้าฯ พรฎ.ยุบสภา เมื่อใดก็ได้ หากมีเหตุผลในการยุบสภา เพื่อประโยชน์ในการบริหารราชการแผ่นดิน ตาม รธน. มาตรา 165 โดยมิใช่เกิดจากข้อผูกมัดแลกโหวตหรือภายใต้ข้อตกลงใดๆแลกโหวตจากพรรคการเมืองใด ๆ

เหตุที่เป็นเช่นนี้ เพราะเงื่อนไขในการแลกโหวต เป็นการได้มาซึ่งอำนาจฝ่ายบริหารจัดตั้งรัฐบาลไม่เป็นไปตามรัฐธรรมนูญ เข้าข่ายเป็นการใช้สิทธิหรือเสรีภาพในการล้มล้างการปกครองฯ ตาม รธน. มาตรา 49 บุคคลใดเห็นการกระทำ ย่อมยื่นคำร้องต่ออัยการสูงสุดให้ยื่นคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญสั่งวินิจฉัยสั่งการให้เลิกการกระทำได้ ตาม รธน. มาตรา 49 วรรคสอง

ส่วนจุดตายข้อความแลกโหวต ปรากฏใน ข้อ 4 ที่ว่า “เพื่อสร้างหลักประกันนายกรัฐมนตรีคนใหม่จะยุบสภาภายใน 4 เดือนจริง พรรคภูมิใจไทย ต้องไม่ดำเนินการโดยวิธีการใดๆ เพื่อทำให้เป็นรัฐบาลเสียงข้างมาก” ถือเป็นเงื่อนไขบังคับก่อน โดยข้อแลกโหวต เป็นกรณีที่นายอนุทินฯ ได้กระทำในฐานะหัวหน้าพรรคภูมิใจไทย โดยยินยอมอยู่ภายใต้การกำกับ ควบคุมของ นายณัฐพงษ์ฯ ในฐานะหัวหน้าพรรคประชาชนและพรรคประชาชน ฝ่าฝืน พรป.พรรคการเมือง มาตรา 21 เพราะ ข้อตกลงย่อมขัดต่อรัฐธรรมนูญและ พรป.พรรคการเมือง ทำให้เกิดความครอบงำ ที่บัญญัติให้การจัดตั้งรัฐบาลในระบอบประชาธิปไตย ต้องเป็นไปตามเจตจำนงของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรโดยเสียงข้างมากตามรัฐธรรมนูญมาตรา 159 วรรคสาม

โดยพรรคการเมือง ต้องมีสิทธิหรือเสรีภาพ ในการดำเนินกิจกรรมของพรรคการเมือง ข้อตกลงโดยวิธีลักษณะข้อจำกัดไม่ให้พรรคภูมิใจไทย “ไม่กระทำการใดเพิ่มเติมเสียงข้างมากในภายหลัง” ถือว่า เป็นการยินยอมให้ สส. หรือพรรคภูมิใจไทย หรือรัฐบาลผสม ล่วงหน้า ให้อยู่ภายในความผูกมัดแห่งอาณัติมอบหมาย หรือความครอบงำใดๆ ของนายณัฐพงษ์ฯและพรรคประชาชน อันเป็นการแทรกแซงเพื่อผลประโยชน์เฉพาะกลุ่ม โดยนายอนุทินฯ ยินยอมให้บุคคลอื่นใช้อำนาจในตำแหน่งเพื่อแสวงหาประโยชน์ที่มิควรได้สำหรับตนเองหรือผู้อื่น อันเป็นการฝ่าฝืน รธน. มาตรา 114 ประกอบมาตรา 186 (1) (2)

ถือเป็นการฝ่าฝืนมาตรฐานจริยธรรมอย่างร้ายแรง ตาม รธน. มาตรา 219 ประกอบข้อกำหนดมาตรฐานจริยธรรม ปี 2561 ข้อ 7 ข้อ 8 และข้อ 27 ข้อความในข้อตกลง เข้าลักษณะการใช้สิทธิหรือเสรีภาพล้มล้างการปกครองระบอบประชาธิปไตยฯ ตาม รธน. มาตรา 49 อีกประการหนึ่งด้วย