วันที่ 2 มิ.ย. 2565 ผู้สื่อข่าวรายงานความพร้อมการเตรียมงาน”ประเพณีบุญหลวง และการละเล่นผีตาโขน “ ประจำปี 2565 หลังจากการระบาดของเชื้อโควิด-19 โดยจัดเฉพาะพิธีที่สำคัญและจำกัดผู้ร่วมพิธี 2 ปีที่ผ่านมา ที่ประชาชน นักท่องเที่ยวอัดอั้นมา มาปี 2565 นี้เชื้อโรคโควิดเริ่มผ่อนคลายลง คาดว่าจะมีประชาชน นักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติมาร่วมงานนับหมื่นคน โดยทางอำเภอด่านซ้ายได้กำหนดการจัดงานขึ้นในระหว่างวันที่ 1-3 ก.ค.65 มีพิธีเบิกพระอุปคุตอลังการ ขบวนแห่ที่ยิ่งใหญ่ตระการตา โดยมีพิธีเปิดงานในเวลา 09.30 น.วันที่ 2 ก.ค. 65 ณ ลานวัฒนธรรม ถนนกระแก้วอาสา หน้าที่ว่าการอำเภอด่านซ้าย จ.เลย จึงรายงานมาเพื่อร่วมประชาสัมพันธ์ไปยังประชาชนทั่วไปและนักท่องเที่ยวกับการเตรียมความพร้อมของงานและความพร้อมวางแผน โปรแกรม เพื่อเข้าร่วมงานดังกล่าวนี้มาล่วงหน้า
งานประเพณีบุญหลวง และการละเล่นผีตาโขนเป็นงานประเพณีประจำปีของชาวอำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย โดยเป็นงานที่มีบรรยากาศของความสนุกสนานรื่นเริง และมีชื่อเสียงอย่างมาก เป็นงานประเพณีประจำปีของชาวอำเภอด่านซ้าย ที่มีบรรยากาศของความสนุกสนานรื่นเริง และมีชื่อเสียงอย่างมากในประเทศไทย การละเล่นผีตาโขน เป็นงานประเพณีที่มีมาอย่างยาวนาน แต่ไม่มีหลักฐานปรากฎแน่ชัดว่าจัดขึ้นตั้งแต่ยุคใด ซึ่งชาวบ้านในพื้นที่ได้ปฏิบัติและสืบทอดต่อกันมาจากบรรพบุรุษ จึงทำให้งานประเพณีผีตาโขน เป็นประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์ประจำจังหวัดเลย โดยเป็นการนำโดยนำงานบุญหลวง หรือ บุญผะเหวด งานบุญบั้งไฟ งานบุญซำฮะ (สะเดาะเคราะห์บ้านเมือง) และการละเล่นผีตาโขนมารวมเป็นงานเดียวกัน เพื่อเป็นการบูชาอารักษ์หลักเมือง และพิธีการบวงสรวงดวงวิญญาณอันศักดิ์สิทธิ์
ประวัติของการละเล่นผีตาโขน มีมาหลายร้อยปีที่อำเภอด่านซ้าย โดยได้รับอิทธิพลจากเรื่องมหาเวสสันดรชาดกในพุทธศาสนา ที่กล่าวถึงพระเวสสันดรและพระนางมัทรีเดินทางออกจากป่ากลับสู่เมืองหลวง บรรดาสัตว์ป่ารวมถึงภูตผีที่อาศัยอยู่ในป่านั้น จึงออกมาส่งเสด็จด้วยความอาลัยเรียกว่า “ผีตามคน” แล้วเพี้ยนมาเป็น “ผีตาโขน” เช่นทุกวันนี้
เทศกาลผีตาโขนในแต่ละปีจะจัดวันไม่ตรงกัน ขึ้นอยู่กับการเข้าทรงกำหนดวันของ “เจ้าพ่อกวน” และ “เจ้าแม่นางเทียน” ผู้นำทางพิธีกรรม เมื่อรู้กำหนดวันจัดงานบุญหลวงแล้ว (ซึ่งมักตรงกับเดือนกรกฎาคม) ชาวบ้านจะเริ่มตระเตรียมงานกันอย่างคึกคัก โดยเฉพาะที่วัดโพนชัยซึ่งเป็นศูนย์กลางของการจัดงาน
การจัดงานปีนี้ วันที่ 1 ก.ค..65 เป็นวันรวม หรือ วันโฮม จะมี พิธีเบิกพระอุปคุต พิธีการบวชพราหมณ์ เพื่อเชิญพระอุปคุต พิธีแห่จากวัดโพนชัย ไปริมฝั่งแผ่น้ำหมันเพื่อเชิญพระอุปคุต พิธีงมพระอุปคุตจากแม่น้ำหมันอัญเชิญขึ้นประดิษฐานหออุปคุต วัดโพนชัย พิธีเบิกพระอุปคุต พร้อมยิงปืนทั้ง 4 ทิศ พิธีบายศรีสู่ขวัญเจ้าพ่อกวนและเจ้าแม่นางเทียม วันที่ 2 ก.ค..65 เป็นวันแห่พระเวสสันดรเข้าเมือง หรือ ขบวนแห่ผีตาโขน พิธีสู่ขวัญพระเวส อัญเชิญพระเวสเข้าเมือง ขบวนแห่พระเวสเข้าเมือง (ขบวนแห่ผีตาโขน) เจ้าพ่อกวนและคณะ นำขบวนแห่ไปวัดโพนชัยแห่รอบโบสถ์ 3 รอบ พิธีเปิดงานฯ เจ้าพ่อกวนและคณะจุดบั้งไฟขอฝน เจ้าพ่อกวนและคณะจุดบั้งไฟขอฝน คณะผู้เล่นบุญนำหน้ากากผีตาโขนน้อยและผีตาโขนใหญ่ทิ้งลงแม่น้ำหมัน และวันที่ 3 ก.ค..65 เป็นวันสุดท้ายของงานจะมีฟังเทศน์มหาชาติ 13 กัณฑ์ พิธีสวดมาลัยหมื่นมาลัยแสน ในการฟังเทศมหาชาติ พิธีสวดชำฮะเพื่อขอขมาลาโทษสะเดาะเคราะห์รับโชค นำอาหารหวานใส่กระทง เพื่อให้ทานสะเดาะเคราะห์ และสืบชะตาบ้านเมือง พ่อแสนท้าพิธี “จำเนื้อจำคิง” เพื่อการสะเดาะเคราะห์ นำเครื่องสะเดาะเคราะห์ทิ้งลงแม่น้ำหมัน พิธีคารวะองค์องค์พระใหญ่ โดยเจ้าพ่อกวนและคณะ เป็นอันเสร็จพิธี.
ภาพ/ข่าว บุญชู ศรีไตรภพ ผู้สื่อข่าวภูมิภาค จ.เลย
