ภาพถ่ายถ่ายกับใครก็ได้ แต่เงินสีเทาเดินทางไปหาใครต่างหากที่สำคัญ

ในโลกการเมือง ภาพถ่ายอาจเป็นเพียงมารยาททางสังคม การร่วมงาน การพบปะ หรือแม้แต่ความบังเอิญ ไม่ใช่เรื่องแปลกที่นักการเมือง คนดัง หรือผู้มีตำแหน่งสาธารณะจะมีภาพกับบุคคลหลากหลาย ทั้งผู้สนับสนุน ผู้มาติดต่อ หรือแม้แต่ผู้ไม่มีความเกี่ยวข้องใด ๆ ในระดับนโยบาย

ดังนั้นใครถ่ายรูปกับใครจึงไม่ใช่หลักฐานที่บอกความสัมพันธ์ทางผลประโยชน์ได้อย่างตรงไปตรงมา และไม่ควรนำภาพมาใช้แทนข้อเท็จจริงเชิงโครงสร้าง

สิ่งที่ควรตรวจสอบจริง ๆ คือ “เส้นทางการเงิน”เพราะเงินไม่เคยโกหก ไม่ว่ากลุ่มสแกมเมอร์หรือธุรกิจสีเทาจะปกปิดตัวเองเก่งแค่ไหน

สุดท้ายเงินย่อมมีร่องรอยว่าถูกส่งไปที่ใคร ผ่านบัญชีใด และใครเป็นคนรับผลประโยชน์ยุทธศาสตร์จากมัน

นั่นจึงเป็นเหตุผลที่หลายประเทศใช้การตรวจสอบเงินแทนการดูภาพ เพราะ ภาพถ่ายเป็นเพียงเงา แต่การเคลื่อนของเงินคือ “ตัวจริง” ที่สะท้อนความสัมพันธ์ทางอำนาจ

ภาพถ่ายกับทักษิณก็เคยเกิดขึ้นแต่การเมืองไม่ควรถูกตีความด้วยอารมณ์

ก่อนหน้านี้ก็เคยมีกรณีภาพถ่ายร่วมรับประทานอาหารระหว่างบุคคลบางคนกับนายทักษิณ ชินวัตร ซึ่งถูกตีความว่าเป็นสัญลักษณ์ของการดึง “จิตวิญญาณพรรคเพื่อไทย” หรือเป็นการสร้างเครือข่ายอิทธิพล แต่เมื่อย้อนดู เส้นทางการเมืองจริงไม่ได้เป็นไปตามภาพที่ตีความเลย

นี่เป็นตัวอย่างสำคัญว่า ภาพถ่ายอธิบายการเมืองได้เพียงบางชั้น แต่ไม่ใช่ทั้งหมด
เพราะการเมืองจริงเดินด้วยผลประโยชน์เชิงนโยบาย เครือข่ายทางธุรกิจ และการสนับสนุนทางการเงิน ไม่ใช่ด้วยภาพถ่ายบนโต๊ะอาหาร

ประชาชนควรตั้งคำถามอะไร?

ไม่ใช่ถามว่า “ใครถ่ายรูปกับใคร”แต่ควรถามว่า

1) เงินจากกลุ่มธุรกิจสีเทาไหลไปที่ไหน?

2) ใครเป็นผู้รับประโยชน์ในเชิงนโยบายหรืออำนาจ?

3) หน่วยงานรัฐตรวจสอบเส้นทางเงินอย่างโปร่งใสหรือไม่?

4) ภาครัฐปล่อยปละละเลยหรือมีบทบาทสนับสนุนทางอ้อม?

เมื่อเราตั้งคำถามให้ถูกจุดการเมืองเรื่อง “ภาพถ่าย” ก็จะถูกวางไว้ในที่ของมันเป็นแค่ประกอบภาพ แต่ไม่ใช่สาระสำคัญของปัญหา

”ภาพถ่ายเปลี่ยนความรู้สึก..แต่เส้นเงินเปลี่ยนความจริง“

สุดท้ายประชาชนควรระมัดระวังไม่ให้การรับรู้ถูกชี้นำด้วย “ภาพ” เพราะภาพมีพลังทางอารมณ์สูง แต่ขาดมิติของบริบท ขณะที่เส้นทางเงินมีความแม่นยำกว่า และสามารถชี้ให้เห็นความเกี่ยวข้องที่แท้จริงได้อย่างเป็นรูปธรรม

การเรียนรู้ทางการเมืองที่โตขึ้น คือ การเมืองที่ไม่หลงกับภาพ แต่ตั้งคำถามกับโครงสร้างอำนาจและผลประโยชน์ที่ขับเคลื่อนอยู่เบื้องหลัง