“กรมส่งเสริมการเกษตร” พัฒนากาแฟภาคเหนือด้วยความรู้และนวัตกรรม ถ่ายทอดเทคโนโลยีที่เหมาะสม สร้างคุณค่า เพิ่มศักยภาพสู่ตลาดสากล

นอกจากแพร่แล้ว หลายพื้นที่ในภาคเหนือยังได้แสดงให้เห็นถึงแนวทางการพัฒนาที่สอดคล้องกับจุดแข็งของแต่ละท้องถิ่น ตัวอย่างของกลุ่มกาแฟแม่เหาะ จังหวัดแม่ฮ่องสอน เน้นการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีควบคู่กับภูมิปัญญาดั้งเดิม โดยเริ่มตั้งแต่การตรวจวิเคราะห์และปรับปรุงดิน การใช้สารชีวภัณฑ์ในการควบคุมศัตรูพืช ไปจนถึงการจัดการสวนอย่างเป็นระบบ ส่งผลให้กาแฟมีคุณภาพสม่ำเสมอและสามารถเข้าสู่ตลาดกาแฟพิเศษ (Specialty Coffee) ได้

ส่วนที่จังหวัดน่าน กลุ่มกาแฟมณีพฤกษ์เลือกที่จะสร้างคุณค่าผ่าน “การทำแบรนด์” โดยใช้การเล่าเรื่องราวของชุมชน การออกแบบบรรจุภัณฑ์ที่มีเอกลักษณ์ และการประชาสัมพันธ์ที่สะท้อนอัตลักษณ์ท้องถิ่น ทำให้กาแฟไม่ได้เป็นเพียงสินค้า แต่กลายเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีเรื่องเล่าและมีคุณค่าทางใจสำหรับผู้บริโภค

ขณะที่กาแฟบ้านดอยผักกูด จังหวัดแม่ฮ่องสอน ซึ่งนำโดยนายชาติชาย คะบู่ ได้พิถีพิถันกับ “การจัดการหลังการเก็บเกี่ยว” เพราะตระหนักว่าคือหัวใจสำคัญของคุณภาพกาแฟ เริ่มตั้งแต่การคัดผลเชอร์รี่ที่สุกเต็มที่ การเลือกกระบวนการแปรรูปที่เหมาะสม ไม่ว่าจะเป็น Washed, Honey หรือ Natural Process ไปจนถึงการตากและการคั่วที่ควบคุมคุณภาพอย่างละเอียด ทำให้กาแฟที่ได้มีรสชาติกลมกล่อม หอมละมุน และเป็นที่ต้องการของตลาดกาแฟพิเศษ นอกจากนี้ นายชาติชายยังใช้หลัก เกษตรกรรมแบบธรรมชาติควบคู่กับการอนุรักษ์ป่า โดยไม่ทำลายดิน มีการบำบัดน้ำ และจัดการเศษวัสดุเหลือใช้โดยไม่เผา ซึ่งเป็นการทำเกษตรที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม การจัดการดังกล่าวช่วยรักษาสิ่งแวดล้อม ลดผลกระทบต่อระบบนิเวศ และส่งเสริมความยั่งยืนควบคู่ไปกับการสร้างรายได้จากกาแฟคุณภาพสูง ทำให้กาแฟที่ได้เป็นที่ต้องการของตลาดกาแฟพิเศษ

เกษตรกรต้นแบบและการต่อยอด

ความสำเร็จของกาแฟภาคเหนือไม่ได้เกิดจากองค์ความรู้เพียงอย่างเดียว หากแต่เกิดจากการลงมือปฏิบัติจริงของเกษตรกรตัวอย่างที่สามารถนำความรู้ไปต่อยอดได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ตัวอย่างเช่น นางสาวธนพร คีรีคามสุข จากจังหวัดเชียงราย ที่เริ่มต้นจากการขายกาแฟเชอร์รี่ดิบเพียงอย่างเดียว แต่หลังจากเข้ารับการอบรมและเรียนรู้เรื่องการคั่วและการชิม (Cupping) รวมถึงการสร้างแบรนด์และพบปะลูกค้าโดยตรง เธอสามารถสร้างธุรกิจที่ครบวงจรขึ้นมาได้สำเร็จ อีกทั้งยังริเริ่มการผลิตคราฟท์เบียร์จากเปลือกกาแฟ (Cascara) ซึ่งนอกจากจะช่วยลดของเสียในกระบวนการผลิตแล้ว ยังสร้างความหลากหลายของสินค้าและเพิ่มมูลค่าได้อย่างมีนัยสำคัญ

ในจังหวัดแม่ฮ่องสอน นายศิริโรจน์ พิทักษ์วนาศิริ คือนักพัฒนาเกษตรที่นำความรู้จากการอบรมมาประยุกต์ใช้ในการผลิตกาแฟหลายรูปแบบ ทั้งกาแฟกะลา กาแฟสาร และกาแฟคั่วคุณภาพสูง เขายังมีแผนขยายสู่การท่องเที่ยวเชิงวิถีชีวิต โดยเปิด โฮมสเตย์ให้นักท่องเที่ยวได้สัมผัสประสบการณ์การทำกาแฟตั้งแต่ต้นน้ำจนถึงปลายน้ำ ซึ่งจะเป็นอีกหนึ่งแนวทางสร้างรายได้เสริมให้ชุมชน พร้อมทั้งถ่ายทอดความรู้และคุณค่าของกาแฟไทยให้กับผู้มาเยือน