ความคืบหน้ากรณีสมาชิกวุฒิสภายื่นคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญเพื่อถอดถอน น.ส.แพทองธาร ชินวัตร ออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี เนื่องจากขาดคุณสมบัติและมีลักษณะต้องห้ามตามรัฐธรรมนูญ มาตรา 160 (4) และ (5) โดยไม่มีความซื่อสัตย์สุจริต และมีพฤติกรรมอันเป็นการฝ่าฝืนไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานจริยธรรมอย่างร้ายแรงกรณีมีการเผยแพร่คลิปเสียงสนทนาระหว่างกับสมเด็จฮุน เซน ประธานวุฒิสภากัมพูชา ซึ่งเชื่อว่าในวันที่ 1 กรกฎาคม ศาลรัฐธรรมนูญจะมีการประชุม เพื่อพิจารณาว่าจะรับคำร้องไว้พิจารณาหรือไม่ และในกรณีถ้าศาลรัฐธรรมนูญรับคำร้องไว้พิจารณาพร้อมมีคำสั่งให้นายกฯหยุดปฏิบัติหน้าที่ไว้ก่อน จึงมีการตั้งคำถามว่า ใครจะทำหน้าที่แทนนายกฯระหว่างรอการวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ
เกี่ยวกับบุคคลที่จะมาทำหน้าที่แทน น.ส.แพทองธาร ในทางปฏิบัติเรียกกันว่า ผู้รักษาราชการแทนนายกรัฐมนตรี หรือ ผู้ปฏิบัติราชการแทนนายกรัฐมนตรี เรียกโดยย่อว่า “รักษาการนายกฯ” ซึ่งจะทำหน้าที่ปฏิบัติราชการเสมือนเป็นนายกรัฐมนตรีในช่วงที่ไม่สามารถมาปฏิบัติหน้าที่ได้ชั่วคราว หรือเกิดอุบัติเหตุทางการเมืองบางอย่าง เช่น เกิดปัญหาด้านสุขภาพ หรือนายกรัฐมนตรีไม่ได้อยู่ในประเทศและไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ทางไกลได้
อย่างไรก็ตามก่อนหน้านี้ น.ส.แพทองธาร ได้เซ็นคำสั่งสำนักนายกรัฐมนตรี ที่ 320/2567 เรื่องมอบหมายให้รองนายกรัฐมนตรีรักษาราชการแทนนายกรัฐมนตรี ในกรณีที่ไม่อยู่หรือไม่อาจปฏิบัติราชการได้ โดยมอบรองนายกรัฐมนตรีเป็นผู้รักษาราชการแทนนายกรัฐมนตรี ตามลำดับ
นายภูมิธรรม เวชยชัย รองนายกรัฐมนตรี ลำดับที่ 1
นายสุริยะ จึงรุ่งเรืองกิจ ลำดับที่ 2
นายอนุทิน ชาญวีรกูล ลำดับที่ 3
นายพีระพันธุ์ สาลีรัฐวิภาค ลำดับ 4
นายพิชัย ชุณหวชิร ลำดับที่ 5
นายประเสริฐ จันทรรวงทอง ลำดับที่ 6
