“กาแฟบ้านป๊อก” โมเดลกาแฟรักษ์ป่า สร้างรายได้–ท่องเที่ยวชุมชนอย่างยั่งยืน

กาแฟบ้านป๊อก กาแฟคุณภาพสูง ด้วยน้ำพระทัยของล้นเกล้ารัชกาลที่ 9

ในปี 2524 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมเยียนราษฎร ในพื้นที่ตำบลห้วยแก้ว อำเภอแม่ออน จังหวัดเชียงใหม่ ทรงรับทราบถึงปัญหาการประกอบอาชีพของราษฎรที่ยังขาดอาชีพที่จะสามารถสร้างรายได้เลี้ยงชีพอย่างมั่นคง ด้วยน้ำพระทัย และพระวิสัยทัศน์อันยาวไกล ทรงพระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ เป็นค่าใช้จ่ายในการก่อสร้างศูนย์พัฒนาโครงการหลวงตีนตก เพื่อเป็นศูนย์สาธิตการปลูกกาแฟอาราบิก้า โดยมีเป้าหมายให้อาชีพปลูกกาแฟเป็นอาชีพเสริมรายได้ให้แก่ราษฎรในพื้นที่นอกจากการปลูกเมี่ยง ควบคู่ไปกับพัฒนาปัจจัยพื้นฐานร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ส่งผลทำให้ชาวแม่ออนมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น นับเป็นจุดเริ่มต้น “กาแฟบ้านป๊อก กาแฟของพ่อ ที่ปลูกในป่าของแม่” โดยได้ทำการปลูกกาแฟผสมผสานไปกับการทำสวนเมี่ยงมากกว่า 30 ปี ปลูกภายใต้ร่มไม้ใหญ่ เพื่อรักษาป่าให้ยังคงอยู่ มีความอุดมสมบูรณ์ ถือว่าเป็นการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ไปพร้อมกับการประกอบอาชีพซึ่งก่อให้เกิดความยั่งยืนในอาชีพ

ด้วยพิกัดที่ตั้งของบ้านป๊อก หมู่ที่ 1 ตำบลห้วยแก้ว อำเภอแม่ออน จังหวัดเชียงใหม่ มีความสูงจากระดับน้ำทะเล 1,200 เมตร เป็นพื้นที่ป่าต้นน้ำที่อุดมสมบูรณ์ ทำให้มีสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมกับการผลิตกาแฟอาราบิก้าคุณภาพ ทำให้กาแฟบ้านป๊อกเป็นกาแฟที่มีคุณภาพดี มีรสชาติกลมกล่อม ซึ่งเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของกาแฟบ้านป๊อกที่ไม่เหมือนใคร

ส่งเสริมการรวมกลุ่ม สร้างความเข้มแข็ง ต่อยอดสู่ความยั่งยืน

ปี 2557 กรมส่งเสริมการเกษตร โดยสำนักงานเกษตรจังหวัดเชียงใหม่ และสำนักเกษตรอำเภอแม่ออน ได้ส่งเสริมให้เกษตรกรมีการรวมกลุ่มในการผลิต การแปรรูป และการตลาด โดยส่งเสริมให้มีการรวมกลุ่มและบริหารจัดการในรูปแบบวิสาหกิจชุมชน ภายใต้ชื่อ “วิสาหกิจชุมชนผู้ปลูกชา-กาแฟคุณภาพบ้านป๊อก” และต่อมาในปี 2561 ได้พัฒนาเป็น “แปลงใหญ่กาแฟบ้านป๊อก” ยกระดับการทำงานด้วยหลักการ 5 ด้านของระบบส่งเสริมเกษตรแบบแปลงใหญ่ ได้แก่ การลดต้นทุนการผลิต การเพิ่มผลผลิตต่อไร่ การพัฒนาคุณภาพมาตรฐาน GAP การเชื่อมโยงการตลาด และการบริหารจัดการกลุ่มอย่างยั่งยืน โดยมุ่งเน้นในการส่งเสริมการผลิตกาแฟตั้งแต่ต้นน้ำ กลางน้ำ และปลายน้ำ และได้รับการส่งเสริมการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง มีการนำผลผลิตกาแฟกะลา มาแปรรูป เป็น “กาแฟคั่ว” เพื่อเพิ่มมูลค่า ทั้งกาแฟคั่วอ่อน กาแฟคั่วกลาง และกาแฟคั่วเข้มจำหน่ายทั้งแบบเม็ดและแบบบด และเพื่อให้กับเข้ากับยุคสมัยในปัจจุบัน ทางกลุ่มจึงได้ต่อยอดพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ เป็น “กาแฟ ดริป” เพื่อช่วยสร้างรายได้ให้เพิ่มขึ้น และยังได้ยกระดับการผลิตกาแฟคั่วปกติ เป็นกาแฟผงพร้อมชง ด้วยการใช้เทคโนโลยี Freeze Dry ที่เป็นการถนอมอาหารและแปรรูปเพิ่มมูลค่า โดยที่คุณค่าสารอาหาร รสชาติ กลิ่นของอาหารนั้นยังคงถูกรักษาไว้ได้อย่างดี ได้เป็น “กาแฟปรุงสำเร็จบ้านป๊อกชนิดฟรีซดราย (Freeze dry coffee process)” โดยร่วมกับสำนักงานเกษตรอำเภอแม่ออน สำนักงานเกษตรจังหวัดเชียงใหม่ และศูนย์นวัตกรรมอาหารและบรรจุภัณฑ์ (Fin) ในการร่วมพัฒนา และทดสอบผลิตภัณฑ์ ซึ่งกาแฟปรุงสำเร็จนี้มีความสะดวกในการพกพา ซึ่งบรรจุในซองฟอยด์ ทำให้ยังคงคุณค่า รสชาติ กลิ่นของกาแฟบ้านป๊อกที่เป็นเอกลักษณ์เอาไว้ได้เป็นอย่างดี

“กาแฟบ้านป๊อก” ปลูกด้วยความเอาใจใส่ของเกษตรกร จากผลกาแฟสีแดงสด (กาแฟเชอรี่) ที่อยู่บนต้น นำมาผ่านกระบวนการแปรรูปที่หลากหลายขั้นตอนอย่างพิถีพิถัน เพื่อให้ได้มาซึ่งเมล็ดกาแฟกะลาที่มีคุณภาพดี นำมาผ่านกระบวนการคั่วอย่างประณีต และใส่ใจ เกิดเป็น “กาแฟคั่วบ้านป๊อก” ที่มีลักษณะเฉพาะทั้งรสชาติและกลิ่น ซึ่งจะมีอัตลักษณ์เป็นกาแฟ Specialty คือมีรสชาติกลมกล่อมและคุณภาพดี ให้รสสัมผัสคล้ายช็อคโกแลต มีกลิ่นหอมของดอกไม้ป่า ธัญพืช พืชตระกูลเบอรี่ และเสาวรส ซึ่งเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของกาแฟบ้านป๊อก เป็นการยกระดับคุณภาพ สร้างความน่าสนใจและโอกาสเข้าสู่ตลาด Premium ได้มากยิ่งขึ้น ปัจจุบันทางกลุ่มดำเนินกิจกรรมภายใต้ชื่อ “วิสาหกิจชุมชนแปลงใหญ่กาแฟบ้านป๊อก” มีสมาชิก 26 ราย พื้นที่ปลูก 354 ไร่ ผลผลิตกาแฟเชอรี่กว่า 50 ตันต่อปี สร้างรายได้เข้าสู่ชุมชนกว่า 1.7 ล้านบาทต่อปี