สำหรับ ตำนาน “แม่พิกุล” วัดจอมเกษ พระอาจารย์เลี้ยง ท่านได้เมตตา เล่าว่า แม่พิกุล หรือ พี่พิกุล เป็นของอยู่คู่กับ วัดจอมเกษมานานแล้ว ตั้งแต่สมัยของอาจารย์ของท่าน เป็นของตกทอดมาหลายชั่วคน ในสมัยโบราณนั้นชาวบ้านตามพื้นที่ต่างๆ มักจะดำน้ำในแม่น้ำ หรือวังน้ำต่างๆ ในพระนครศรีอยุธยา จนกระทั่งวันหนึ่ง ได้มีชาวบ้านงมพบกับ สรีระ ไม่ทราบที่มาและเพศ พระอาจารย์ยศ จึงได้นั่งสมาธิจนพบว่า เป็นสรีระของผู้หญิง สูงศักดิ์ ชื่อแม่พิกุล มีชีวิตอยู่สมัยอยุธยา และพระอาจารย์ยศ จึงได้นำมาไว้ที่วัดจอมเกษ ลักษณะเป็นหญิงสาวผมยาวผิวขาวสะอาด มีเครื่องประดับบ่งบอกถึงฐานะ ชอบเล่นเครื่องดนตรีซอ และชอบชุดผ้าสไบสีแดง
หลังจากที่พระอาจารย์ยศสอบถามแล้ว จึงได้เก็บไว้เป็น (ครูอสุภะกรรมฐาน) พิจารณาร่างกาย เพื่อความเข้าใจสัจธรรมแห่งชีวิตและเพื่อให้เกิดปัญญา รู้เท่าทันกามกิเลส ไม่หลงในรูปกาย อันเป็นสิ่งที่ไม่เที่ยงแท้ ด้วยการที่พระอาจารย์ยศ ได้ฝึกกรรมฐานเป็นเวลานาน และได้มอบให้กับพระอาจารย์เลี้ยง ผู้เป็นศิษย์ ได้นำไว้ฝึกกรรมฐานต่อ จึงส่งผลให้ แม่พิกุล ได้อยู่ในศีลในธรรม จากกุศลของการฝึกกรรมฐาน เป็นเวลาหลายสิบปี ด้วยเหตุนี้ผู้คนที่มา วัดจอมเกษ อยุธยา จึงได้พบกับเหตุการณ์ประหลาดๆ เกิดขึ้น เช่น พบเห็นผู้หญิงชุดแดงที่ศาลาเก่าบ้าง และเจอในงานไหว้ครูบ้าง
