อีกทั้ง ปัจจุบันร.ฟ.ท. ยังประสบหาเรื่องโครงสร้างพื้นฐานล้าสมัย เส้นทางและสถานี ไม่ได้รับการปรับปรุงมานาน ขบวนรถมีอายุใช้งานนานจนไม่ปลอดภัย การเดินรถล่าช้า และเกิดอุบัติเหตุซ้ำซาก การบริหารรวมศูนย์ ไม่ยืดหยุ่น จำนวนบุคลากรไม่สอดคล้องกับงาน รวมถึงการขาดความเชื่อมั่นต่อร.ฟ.ท. จากปัญหาการขาดทุนต่อเนื่อง และมีการละเลยในการค้นหาความจริงเพื่อแก้ปัญหา ทำให้หน่วยงานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการอนุมัติงบประมาณขาดความไม่มั่นใจในการทุ่มงบประมาณให้ร.ฟ.ท. ทำให้ไม่ได้รับการสนับสนุนอย่างจริงจังในเรื่องเครื่องมือการดำเนินงานของร.ฟ.ท. อาทิ หัวรถจักร ตู้สินค้า จึงได้มีการหารือกันกับนักวิชาการ องค์กร หน่วยงานต่าง ๆ เพื่อทำการศึกษามุ่งเน้นกระบวนการมีส่วนส่วน โดยเปิดพื้นที่ให้พนักงาน 10 แห่งทั่วประเทศได้สะท้อนปัญหาวิเคราะห์ข้อมูลเชิงลึกจากการปฏิบัติงานจริงและร่วมเสนอแนวทางแก้ไข เพื่อให้ร.ฟ.ท. ทำหน้าที่เป็นองค์กรของรัฐในการทำหน้าที่ให้บริการประชาชนอย่างยั่งยืนและตลอดไป

ขณะที่ผศ.ดร.สุริยะใส กตะศิลา วิทยาลัยผู้นำและนวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยรังสิต ได้มีการเสนอผลการศึกษาการจัดเก็บข้อมูลการระดมความเห็นจากสาขาของการรถไฟ เพื่อการพัฒนาการรถไฟอย่างยั่งยืนว่า งานวิจัยครั้งนี้ได้มีการลงพื้นที่พร้อมเปิดเวที เพื่อระดมความเห็น แลกเปลี่ยนความรู้ถึง 10 เวที เพื่อแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นกับร.ฟ.ท. โดยภาพรวมจากทั้ง 10 เวที ได้สะท้อนปัญหาถึงเรื่องจำนวนคนที่มีไม่เพียงพอ เครื่องจักรเก่า การแทรกแซงจากนโยบายที่ไม่ตรงไปตรงมาของฝ่ายการเมือง ภาระหนี้ที่มีกว่า 3 แสนล้านบาท รวมถึงขาดการสนับสนุนที่ดีจากรัฐบาล

ทั้งนี้ จากการวิเคราะห์สถานการณ์ปัจจุบันข้อมูลภาคสนาม และข้อเสนอของพนักงานและภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง การปฏิรูปการรถไฟแห่งประเทศไทย (ร.ฟ.ท. ) อย่างยั่งยืนควรตั้งอยู่บนหลักการ “พัฒนาเพื่อสาธารณะ” โดยไม่เน้นผลกำไรสูงสุด แต่ยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน การเดินทางที่เป็นธรรม ปลอดภัย และเชื่อมโยงกับการพัฒนาท้องถิ่นและเศรษฐกิจของประเทศ ข้อเสนอเชิงนโยบาย 5 ด้าน ได้แก่

1. ด้านโครงสร้างพื้นฐานและเทคโนโลยี

1.1 จัดทำ “แผนพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน 10 ปี” โดยเริ่มต้นจากการซ่อมแชมและปรับปรุงเส้นทางเดิมที่มีศักยภาพ เช่น สายอีสาน-เหนือตอนล่าง 1.2 ควรนำระบบสัญญาณอัจฉริยะและซอฟต์แวร์ตรวจจสอบสภาพรถ (predictive maintenance) มาใช้ในเส้นทางหลัก 1.3 พัฒนาระบบจองตั๋วออนไลน์ให้ครอบคลุมทุกขบวน และจัดตั้ง “ระบบติดตามขบวนรถแบบเรียลไทม์” บนมือถือ

2. ด้านการพัฒนาบุคลากรและแรงงาน

2.1 จัดตั้ง “สถาบันฝึกอบรมการถไฟยุคใหม่” ที่เน้นทักษะดิจิทัล การบริการ และความปลอดภัย

2.2 ปรับระบบสวัสดิการให้เหมาะสมกับความเสี่ยงและภาระงาน เช่น สวัสดิการสุขภาพพิเศษ
สำหรับพนักงานขับรถ-ตรวจราง และงานบำรุงทาง

2.3 สร้างระบบประเมินผลงานที่เป็นธรรรม และเปิดโอกาสให้พนักงานมีส่วนร่วมในกระบวนการตัดสินใจการศึกษาดังกล่าวเป็นความร่วมมือระหว่างสหภาพฯร.ฟ.ท. และวิทยาลัยผู้นำและนวัตกรรมสังคม ม.รังสิต มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจปัญหา วิเคราะห์สถานการณ์ปัจจุบันของร.ฟ.ท. โดยมีการจัดเก็บข้อมูลและจัดทำข้อเสนอแนวทางเชิงนโยบายฯที่สอดคล้องกับความต้องการและบริบทที่แท้จริง เนื่องจากร.ฟ.ท.ต้องเผชิญกับปัญหาหลายมิติ ทำให้มีหนี้สินสะสม 3 แสนล้านบาท ทั้งนี้ การศึกษามุ่งเน้นกระบวนการมีส่วนส่วน เปิดพื้นที่ให้พนักงาน 10 แห่งทั่วประเทศได้สะท้อนปัญหาวิเคราะห์ข้อมูลเชิงลึกจากการปฏิบัติงานจริงและร่วมเสนอแนวทางแก้ไข

3. ด้านธรรมาภิบาลและการมีส่วนร่วม

3 1 จัดตั้ง “คณะกรรมการกำกับธรรมาภิบาลองค์กร” ที่มีตัวแทนจากพนักงาน ภาคประชาชน
และผู้เชี่ยวชาญอิสระ

3.2 พัฒนา “แพลตฟอร์มเสนอความคิดเห็น” จากพนักงานและประชาชนที่เข้าถึงได้จริง และมี
ระบบติดตามผล

4. ด้านแผนยุทธศาสตร์องค์กร

4.1 เสนอแผนปฏิบัติระยะสั้น (1-3 ปี) เน้นการแก้ปัญหาเร่งด่วน เช่น ความล่าช้า การซ่อมบำรุง
และการสื่อสาร

4.2 แผนระยะยาว (5-10 ปี) เน้นการพัฒนาองค์กรสู่การเป็น “แพลตฟอร์มระบบรางแห่งชาติ”
ที่ทันสมัย เชื่อมโยงขนส่งทุกรูปแบบ

5. ด้านความร่วมมือกับภาคเอกชนโดยไม่แปรรูป

5.1 ส่งเสริมโครงการเฉพาะด้านที่ไม่กระทบต่อโครงสร้างหลัก เช่น การร่วมพัฒนาสถานีเชิง
พาณิชย์ การบริการอาหาร-เครื่องดื่ม หรือการให้เอกชนทำโฆษณาบนวนรถ

นายสุรพงษ์ กล่าวในเวทีเสวนาว่า รัฐบาลมีนโยบายและได้ดำเนินการพัฒนาและลงทุนในส่วนของโครงสร้างพื้นฐานด้านระบบรางให้ครอบคลุมทั่วประเทศ และให้ความมั่นใจว่าจะเดินหน้าแก้ปัญหาของร.ฟ.ท. ทั้งการผลักดันด้านบุคลากร ซึ่งเป็นช่วงเปลี่ยนผ่านไปสู่ระบบเทคโนโลยี โดยจะมีการเพิ่มกำลังคนและนำเอาเรื่องของเทคโนโลยีเข้ามาช่วยเสริม เพื่อให้ประสิทธิภาพการทำงานสามารถแข่งขันกับต่างประเทศได้ และการเดินรถเต็มรูปแบบที่จะช่วยลดค่าใช้จ่ายด้านโลจิสติกส์ลงได้

โดยปัจจุบันอยู่ที่ 14.1%ของจีดีพี พบว่าสูงกว่าค่ามาตรฐานที่ควรอยู่ที่ 10% รวมถึงการจัดหารถจักรล้อเลื่อน ที่เหมาะสมและไม่กระทบหนี้สาธารณะเพื่อพัฒนารถไฟไทยอย่างยั่งยืน ซึ่งร.ฟ.ท.ต้องเตรียมพร้อมรองรับโครงสร้างพื้นฐานระบบราง ได้แก่

1. ด้านบุคลากรร.ฟ.ท. ต้องเสริมทักษะ และความรู้ด้านเทคโนโลยีสมัยใหม่

2. ด้านเทคโนโลยีร.ฟ.ท. ต้องจัดหาให้มีความทันสมัย ทัดเทียมกับประเทศที่เป็นผู้นำด้านรถไฟ

3. ด้านการจัดการองค์กรร.ฟ.ท. ต้องปรับให้เป็นองค์กร SMART โดยศึกษาความสำเร็จของประเทศที่มีความสำเร็จด้านระบบรางมาประยุกต์ใช้ให้เข้ากับประเทศไทย

ทั้งนี้ ยอมรับว่า ตนเห็นด้วยกับแนวทางการแก้ปัญหาในวันนี้ ว่า ปัจจุบันร.ฟ.ท. ขาดแคลนบุคลากร ซึ่งเป็นเรื่องจริงที่จะต้องเร่งแก้ไข โดยตนได้ให้นโยบายในเรื่องนี้ว่า ให้นำมิติของคนและมิติเทคโนโลยี มารวมไว้ด้วยกัน เพื่อให้การทำงานมีประสิทธิภาพมากขึ้นกว่าเดิม ซึ่งเรื่องนี้ตนจะมีการนำเรื่องนี้เข้าสู่ที่ประชุมครม. เพื่อขออนุมัติบุคลากรตามจำนวนที่ร.ฟ.ท. ขอเพิ่ม คาดว่าภายในเดือนนี้จะได้รับคำตอบ

ทั้งนี้ ในการสัมมนาพนักงานร.ฟ.ท. ได้สอบถามและแสดงความเห็น หลากหลาย เช่น ปัญหาการขาดแคลนพนักงาน เนื่องจากมติครม.ให้รับพนักงานได้ 5% จากสัดส่วนการเกษียณอายุแต่ละปี ทำให้พนักงานโดยเฉพาะที่เกี่ยวข้องกับการเดินรถตรากตรำ กระทบต่อสุขภาพและประสิทธิภาพ หัวรถจักรและรถโดยสารเก่าและไม่เพียงพอต่อความต้องการ และปัญหาที่ดินเขากระโดง และหนี้ตลาดนัดสวนจตุจักร ที่กทม.ค้างชำระ รวมถึงเรื่องของการแปรรูปร.ฟ.ท. ซึ่งทางหน่วยงานภาครัฐ ยืนยันว่า จะเป็นการปฏิรูปโครงสร้างของการรถไฟเพื่อแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นไม่ใช่การแปรรูปตามที่หลายฝ่ายกังวล เป็นต้น